Przekonania, przykłady oraz bańka informacyjna

Przekonanie to własne i indywidualne przeświadczenie o słuszności swojego poglądu. Zwykle przekonania pozbawione są emocji, ponieważ uznawane są za coś oczywistego, dotyczą siebie, innych ludzi i ogólnie świata, oraz tego jak wyglądać powinien. Przekonania są sposobem postrzegania rzeczywistości. Ponadto dobieranie się z ludźmi ze względu na podobieństwa, co jest naturalnym procesem, skutkuje tym, iż żyjemy w bańkach informacyjnych, sprzyjających trwaniu w ugruntowanych w nas przekonaniach.

Przekonania i błędne przekonania życiowe – przykłady

Przykłady przekonań i błędnych przekonań można by mnożyć w nieskończoność, podam po prostu kilka ciekawych z nich. Zacznijmy od dnia 6 maja 1954 roku gdy nastąpił wielki dzień dla światowej atletyki. Roger Bannister, ówcześnie angielski lekkoatleta i biegacz na różne dystanse, student medycyny, który później został neurologiem i dokonał czynu którego nikt się nie spodziewał. Panowało bowiem przekonanie, iż zejście poniżej 4 minut na dystansie 1 mili (czyli 1609 metrów), nie jest możliwe. Od 1945 roku rekord na tym dystansie wynosił 4:01:4 min. Bannister pobił ten rekord o 2 sekundy. Już po 1,5 miesiąca rekord Bannistera został również pobity, a w ciągu 3 następnych lat granica 4 minut została pokonana przez 16 biegaczy, którzy wiedzieli już, że jest to możliwe. Podobnie wygląda bicie rekordów w różnych innych dyscyplinach sportowych. Nastawienie i wiara we własne możliwości jest bardzo ważna, co potwierdzają liczne badania naukowe m.in. nad motywacją i tym jak wygląda dążenie do celu, gdy wiemy, że coś jest możliwe lub gdy nie mamy tej pewności. Często fakt, że nikt czegoś nie dokonał, nie daje pewności, iż jest to niemożliwe. Kolejnym przykładem przekonań jesteś Ty sam, zasypiając wieczorem z przekonaniem, że jutro rano się obudzisz. Masz też przekonania na temat siebie i innych, tego jak najlepiej się z nimi komunikować, jak funkcjonują i jacy są. Masz przekonania jak żyć, co robić i czego nie robić, co jest moralne, a co nie. W niektórych krajach azjatyckich panuje powszechne przekonanie, iż jedzenie psów jest w porządku, a u nas w kraju panuje przekonanie, iż jest to nie właściwe i niehumanitarne. Natomiast powszechnie uważa się w Polsce, iż jedzenie wieprzowiny jest dopuszczalne, jest też powszechne, natomiast wśród muzułmanów panuje przekonanie (wynikające z szariatu normującego ich życie), iż wieprzowina nie powinna być spożywana, a jej spożycie stanowi poważny grzech. Masz też mnóstwo innych przekonań, od tego jak powinna wyglądać prawdziwa rodzina(przekonania z grupy 'jak coś powinno wyglądać’ są już zwykle wartościami), po przekonania na tematy religijne, polityczne czy środowiskowe. Masz przekonania na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości i związków przyczynowo skutkowych. To m.in. przekonania determinują to kim jesteśmy i jak się zachowujemy, mają wpływ na nasze życie, emocje oraz zdrowie.

Bańka informacyjna – przykłady

Mimo, iż bańka informacyjna opisywana jest głównie w skojarzeniu z internetem oraz algorytmami social mediów, które personalizują treści, warto zwrócić uwagę, iż ten sam mechanizm działa w świecie realnym. W życiu najczęściej dobieramy sobie partnerów i towarzystwo, które pod kątem wartości, przekonań i poglądów są podobne do nas. Mówimy tu przede wszystkim o wieku dorosłym, gdzie wpływ rodziców i środowiska jest już ograniczony w porównaniu do wczesnych lat młodości. Przez to, iż przekonania są dzielone przez otaczających nas ludzi, utwierdzamy się w posiadanych przekonaniach, zakładając, iż „wszyscy myślą tak samo”, więc nasze przekonania muszą być prawidłowe i nawet nie zdajemy sobie z nich zbytnio sprawy, do momentu, gdy nie trafimy na osoby o odmiennych przekonaniach niż nasze. Przykłady, gdy dotyka nas bańka informacyjna wkraczają także w strefę kulturową, gdy wyjedziemy do kraju o mocno odmiennej kulturze może okazać się, iż ludzie są szczęśliwi żyjąc w sposób niewyobrażalny dla nas Polaków czy Europejczyków. Przykład w mniejszej skali, to np. przekonanie na tematy polityczne, skoro na facebooku i youtubie treści, które pojawiają się Tobie jako proponowane przedstawiają jedne, właściwe Tobie, poglądy polityczne to często nawet nie podejmujesz myślenia o poglądach przeciwnych, tym bardziej, że przecież „cały internet myśli jak Ty”. Niestety jest to zjawisko bardzo ograniczające. Zostań z nami w strefie wiedzy na dłużej, poprzez dołączenie do newslettera lub do obserwujących nasze social media, a niedługo będziesz mógł przeczytać artykuł o tym jak zapobiegać szkodliwemu oddziaływaniu bańki informacyjnej poprzez szersze spojrzenie na sytuację.

Moc przekonań

Przekonania mają moc i napędzają nasze działania. Oprócz tego, oddziałują na ciało i doprowadzają do wydzielania większej ilości niektórych neuroprzekaźników jak np. dopaminy czy naturalnych opioidów. Spójrz tylko na efekt placebo, substancja nie aktywna potrafi uzdrawiać, tylko dzięki temu, że ktoś jest przekonany, że lek działa. Gdyby nie moc przekonań i oczekiwanie na efekty, szczęściarze podatni na placebo nie zdrowieli by.

Jak powstają przekonania?

Po pierwsze kultura w której się urodziłeś i wychowywałeś. Po drugie doświadczenia i przeżycia z okresu dzieciństwa, przekonania nabyte w tym okresie mogą ograniczać lub wspierać. Po trzecie naśladownictwo. Ludzie, tak samo jak zwierzęta naśladują innych członków społeczności, najpierw rodziców, później rówieśników. Przekonania powstają także przez doświadczenia w życiu dorosłym. Duże znaczenie ma także feedback i informacje zwrotne, jeśli ktoś mówiłby Ci często, że jesteś beznadziejny to mógłbyś w to uwierzyć, unikaj ludzi formułujących takie wnioski, a kieruj się w stronę osób, które Cię merytorycznie wspierają i jeśli krytykują to konstruktywnie. Autorytety to kolejne źródło powstawania przekonań, jeśli kogoś lubisz i poważasz z jakichś względów, to często ma on duży wpływ na Twoje myślenie i przekonania, dlatego w marketingu i kampaniach politycznych, tak często wykorzystuje się autorytety. Adaptacja do środowiska, jeśli dołączasz do jakiejś grupy, czy to wyznaniowej czy w pracy, lub ze względu na przeprowadzkę to w drodze asymilacji adoptujesz się w jakimś stopniu i najczęściej ma to wpływ na niektóre Twoje przekonania. Ogromny wpływ mają wspomniane wcześniej media społecznościowe oraz telewizja, ale nie tylko programy informacyjne, również produkcje filmowe. Najwięcej filmów pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, cały świat poprzez to został w pewien sposób zamerykanizowany, kultura amerykańska ma największy wpływ na inne kultury. Pomyśl też o tym, jak poprzez media i filmy, można przemycać idee, inicjować myśli i stosować perswazję, a nawet manipulację.

Przekonania ograniczające

Przekonania mogą motywować i wspierać, ale też ograniczać, jak w opisanym na początku artykułu przykładzie biegaczy. Niestety, często od młodego wieku modelowane są w nas negatywne przekonania na temat samych siebie. Słyszymy: co jest złe, a co dobre, czego nie robić, a co robić inaczej. W skrajnych przypadkach niektórzy doświadczają sformułowań mówiących, iż są beznadziejni i do niczego się nie nadają. Takie stwierdzenia słyszalne są nie tylko ze strony niektórych rodziców, ale także nauczycieli i rówieśników. To potrafi wpłynąć nawet na osobę dorosłą, a co dopiero na młodą, kształtującą się psychikę. Życie w dużej mierze determinowane jest przez nasze przekonania, a te wbijane nam do głowy, niezależnie czy negatywne czy pozytywne często mają charakter samospełniającej się przepowiedni. Zachowujemy się zgodnie z naszymi przekonaniami, zamiast je podważać, analizować i być sobą. Ograniczające przekonania mogą wpłynąć na to, że zlekceważysz przesłanki świadczące o ich mylności. Przykładowo, gdy ktoś skomplementuje Cię w jakiejś sytuacji, możesz uznać, że jest to nieszczere pochlebstwo. Przekonania ograniczające wpływają demotywująco i często są utrwalane poprzez błąd konfirmacji, czyli lekceważenie ,jak w powyższym przykładzie, elementów niezgodnych z treścią ograniczającego przekonania, oraz selektywne wyszukiwanie argumentów popierających je. Warto tutaj wspomnieć o tym, że oprócz błędu konfirmacji (potwierdzenia) jest więcej błędów myślowych, możesz zapoznać się z nimi klikając błędy poznawcze.

Jak poradzić sobie z przekonaniami ograniczającymi?

Pierwszym krokiem w radzeniu sobie z przekonaniami które Cię ograniczają jest ich zauważenie, to już bardzo dużo. Co do zasady, jeśli coś nie wiąże się z dużymi zasobami w jakiejś postaci np. środków finansowych, wiedzy z jakiegoś specyficznego obszaru itp. możesz wyjść z założenia, że skoro jest to możliwe i inni dają radę to robić to Ty też możesz. Podpatruj tych którym wychodzi, naśladuj ich rozwiązania. Zapoznaj się z błędami poznawczymi z poprzedniego akapitu i pamiętaj, że jeśli coś nie wychodzi dłuższy czas to należy zmienić taktykę i podjąć działania zmierzające do osiągnięcia tego samego celu inną drogą. Powodzenia!