Ryzyko biznesowe i gospodarcze – rodzaje i przykłady

Ryzyko jest nieodłącznym elementem życia od zarania dziejów. Zwłaszcza u naszych przodków sprzed tysięcy lat u których podejmowanie dużego ryzyka było niezbędne do przeżycia, a możliwości jego minimalizacji były znacznie mniejsze niż dzisiaj. Tak samo w biznesie, ryzyko obecne jest zawsze i o tym będzie dzisiejszy artykuł, który rozpoczniemy od zdefiniowania słowa ryzyko, przechodząc do szeroko pojętego ryzyka w w prowadzeniu działalności gospodarczej z którym spotyka się większość przedsiębiorców. Warto zaznaczyć na wstępie, że można spotkać się z wieloma podziałami ryzyka w biznesie, omówię te najbardziej popularne i użyteczne. Dobrą informacją dla każdego prowadzącego działalność gospodarczą jest to, iż często ryzyko jest mierzalne za pomocą prawdopodobieństwa matematycznego, statystycznego lub szacunkowego i są firmy profesjonalnie świadczące usługi zarządzania ryzykiem.

Co to jest ryzyko – definicja oraz minimalizacja ryzyka

Większość osób zapewne wie czym jest ryzyko w pojęciu ogólnym. Otóż z definicji ryzyko jest prawdopodobieństwem, iż wydarzy się coś złego i zwykle niepożądanego. Aby w jakiejś sytuacji istniało ryzyko, musi współwystępować także zagrożenie oraz podatność na nie. Za przykład może posłużyć sytuacja w której do jeziora wchodzi osoba, która nie umie pływać. Taka osoba może się utopić. Zagrożeniem jest woda, a podatność wynika przede wszystkim z braku umiejętności pływania. Gdyby osoba w omawianym przykładzie potrafiła pływać to nie byłaby podatna na utopienie, a tak naprawdę była by po prostu znaczniej mniej podatna. W tej sytuacji wcześniejsze nauczenie się pływania stanowi minimalizację ryzyka poprzez zmniejszenie podatności, jest to dokładnie ten kierunek, który powinien być obrany w biznesie w którym najczęściej ryzyka nie można się pozbyć, a można je jedynie minimalizować. Metaforycznie-biznes to woda, minimalizacja ryzyka oraz podatności to podjęta wcześniej nauka pływania. Kolejny przykład to bezpieczeństwo teleinformatyczne. Twój komputer narażony jest na ryzyko infekcji różnego typu złośliwym oprogramowaniem. Poprzez podłączenie do sieci, wkładanie zewnętrznych pendrive’ów, wchodzenie na różne strony internetowe stajesz się podatny. Ryzyko minimalizujesz poprzez wpłynięcie na zminimalizowanie podatności czyli poprzez używanie dobrych programów antywirusowych. Gdy już przypomnieliśmy sobie co to jest ryzyko i jego definicję, możemy przejść do kontekstu biznesowego.

Ryzyko biznesowe – definicja ryzyka podejmowanego w ramach działalności gospodarczej

Ryzyko biznesowe to takie, które związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej. Definiować będziemy je jako możliwość utraty wartości, dochodu lub pogorszenia wyników finansowych przedsiębiorstwa. Ryzyko biznesowe jest składową prawdopodobieństwa osiągnięcia celów, może prowadzić także do ewentualnych konsekwencji i negatywnych rezultatów podjętych decyzji i związanych z nimi działań.

Gospodarcze ryzyko biznesowe – ryzyko zarządcze i jego przykłady

Do kategorii ryzyka zarządczego możemy zaliczyć przede wszystkim nieodpowiednie zorganizowanie struktury organizacyjnej, co może znacznie upośledzać bieżące działanie przedsiębiorstwa i hamować jego rozwój. Kolejnym ryzykiem z tej grupy jest ryzyko związane z personelem, a więc rezygnacja z pracy kluczowych pracowników, ale także niedoświadczony zarząd spółki lub taki, którego zaangażowanie jest zbyt niskie. Ryzyko związane z personelem to także władza pojedynczej osoby nad resztą zarządu co skutkuje zarządzaniem opartym na dominacji jednego członka zarządu, zamiast pracy zespołowej. Nie sposób nie wspomnieć o ryzyku związanym z konfliktem interesów wewnątrz przedsiębiorstwa, które także ujemnie wpływa na współpracę wewnątrz organizacji. Bardzo duży problem stanowi także niewłaściwy system przepływu informacji, czego skutkiem bywa brak przekazania istotnych informacji do kluczowych osób lub przekazania ich w terminie, który nie pozwala na sprawne wykorzystanie informacji. Trudno sobie to wyobrazić przy dużych przedsiębiorstwach, ale istotnym przykładem ryzyka z tej kategorii jest brak strategii, co skutkuje chaosem i dezorientacją wewnątrz firmy. Strategiczne cele biznesowe przedsiębiorstwa powinny być znane całemu personelowi, co wpływa na podejmowanie odpowiednich decyzji na poziomie taktycznym i operacyjnym.

Ryzyko biznesowe, a niepewność w działalności gospodarczej – różnice

Ważne dla tematu ryzyka jest odróżnienie go od niepewności i wskazanie różnic pomiędzy tymi stanami. Niepewność oznacza stan, w którym przyszłe możliwości wystąpienia zdarzeń nie są możliwe do ustalenia. W odróżnieniu od niepewności, ryzyko pozwala na zidentyfikowanie możliwych sytuacji, a także prawdopodobieństwo ich wystąpienia w danej działalności gospodarczej czy innych sytuacjach.

Biznesowe ryzyko niefinansowe czyli ryzyko operacyjne – definicja, przykłady i czynniki ryzyka operacyjnego

Zanim przejdziemy do przykładów i czynników, zacznijmy od poznania definicji. Ryzyko operacyjne to ryzyko niefinansowe w którym podatność wynika z niesprawnych systemów technicznych, ze słabej kontroli lub jej braku, złego zarządzania lub po prostu błędów jednostek ludzkich, a także z szeroko pojętych czynników zewnętrznych. Czynniki ryzyka operacyjnego możemy podzielić na:

• czynnik ludzki – za przykład może posłużyć brak odpowiednio wyszkolonej kadry pracowniczej na rynku pracy i w firmie, kradzieże, korupcja gospodarcza, błędy przy uzupełnianiu danych, fałszowanie dokumentacji, szpiegostwo gospodarcze, brak odporności na stres, nie stosowanie się do procedur;
• systemy – przykładowo, niesprawny lub mało wydajny system informatyczny, niesprawny system pozyskiwania zasobów finansowych dla przedsiębiorstwa i inne awarie sprzętu, maszyn, łączności itp.
• procesy – na przykład błędnie ich opracowane lub przestarzałe procedury, nieadekwatne do bieżącej sytuacji, a także odejście od obranej strategii lub taktyki z uwagi na poszukiwanie źródeł finansowania;
• zdarzenia zewnętrzne – tutaj przykładem mogą być klęski żywiołowe, kradzieże i inne przestępstwa, pożary, zalania czy w niektórych lokalizacjach trzęsienia ziemi, huragany, konflikty zbrojne;
• związane z otoczeniem firmy – a więc niedostatek klientów, uzależnienie od dostawców i ich siły przetargowej, przewaga konkurencyjna innych przedsiębiorstw

Ryzyko finansowe w działalności gospodarczej – definicja, rodzaje i przykłady biznesowe

Zacznijmy od definicji – ryzyko finansowe jest to możliwość poniesienia strat finansowych przez firmę w formie materialnej lub niematerialnej wynikające z różnych czynników. Ryzyko finansowe wynikać może zarówno z podjętych decyzji jak i z zaniechania ich podjęcia. Możemy wyróżnić następujące rodzaje i przykłady ryzyka finansowego:

• ryzyko inwestycyjne
• ryzyko rynkowe
• ryzyko płynności
• ryzyko kredytowe
• ryzyko zgodności
• ryzyko operacyjne
• ryzyko systemowe
• ryzyko prawne

Niektóre z wyżej wymienionych szerzej opisane są w dalszej części tego artykułu. Przykład ryzyka finansowego to np. brak wystarczającej ilości informacji finansowych lub niedokładne informacje tego typu, rozwiązaniem w takim wypadku jest skorzystanie z wywiadowni gospodarczej. Ryzykiem tego typu jest także brak planowania finansowego, brak płynności, nieodpowiednia polityka cenowa w tym zbyt wysoko wyceniane działania we wnioskach dotyczących dofinansowania. Kolejny przykład to duże zadłużenie jednostki gospodarczej, nieprzewidziane straty finansowe na różnicach kursu walut, używanie środków niezgodnie z przeznaczeniem, niedoszacowana ochrona ubezpieczeniowa czy zła polityka inwestycyjna. Przykładem ryzyka finansowego jest także brak dywersyfikacji źródeł przychodów i nadmierne uzależnienie się od ograniczonej ilości tych źródeł. Brak rezerw finansowych czy przepływów pieniężnych, także wliczają się w tą kategorię. Również wysokie koszty transakcyjne i tak powszechne obecnie oszustwa finansowe znajdują swoje miejsce w ryzyku kategorii finansowej.

Biznesowe ryzyko prawne w działalności gospodarczej – przykłady

Ryzyko prawne należy do kategorii ryzyka finansowego, dotyczy np. niedostatecznej wiedzy na temat prawa pracy, regulacji oraz przepisów dotyczących podejmowanych działań. Kolejny przykład ryzyka prawnego to nadużycia zaufania, błędne interpretacje prawne, spory sądowe, a nawet możliwość opodatkowania.

Biznesowe ryzyko grantowe – przykłady

Do przykładów ryzyka grantowego możemy zaliczyć nieoczekiwane zmiany w otoczeniu, które przyczyniają się do niemożności realizacji przyznanego grantu. Nieprzewidziany brak wystarczających kompetencji do zrealizowania przyznanego grantu, a także znaczne opóźnienia w jego przekazaniu.

Biznesowe ryzyko współpracy i ryzyko reputacyjne w prowadzeniu działalności gospodarczej – przykłady

Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej wynikające ze współpracy to na przykład utrata tożsamości przedsiębiorstwa, a nawet koszty reputacyjne czyli utrata jego reputacji wskutek działań partnera biznesowego. Ryzyko z tej kategorii obejmuje także uzależnienie od partnerów biznesowych oraz wysokie koszty dopasowania i zmian wymaganych do danej współpracy.

Biznesowe ryzyko zewnętrzne i wewnętrzne w działalności gospodarczej

Ryzyko w działalności gospodarczej można podzielić także na wewnętrzne i zewnętrzne. Do ryzyka zewnętrznego zaliczamy m.in. zmiany w polityce rządu , zmiany ekonomiczne, antyreklama czy nawet zmiany demograficzne wpływające na ilość klientów zainteresowanych ofertą. Przykładem ryzyka wewnętrznego może być korupcja wewnątrz firmy, źle opracowane procesy czy po prostu złośliwy lub bezmyślny pracownik sabotujący firmę od wewnątrz.

Biznesowe ryzyko cenowe, czyli ryzyko rynkowe, walutowe i ryzyko stopy procentowej – przykłady

Ryzyko cenowe dotyczy zmian cen m.in. ze względu na podrożenie surowców lub materiałów używanych przez przedsiębiorstwa do produkcji lub usług. Szczególnie niebezpieczna sytuacja ma miejsce gdy firma sprzedająca produkty lub usługi zawiąże długoterminowy kontrakt z gwarancją cen udzielaną swojemu klientowi. Ryzyko cenowe możemy podzielić na trzy podkategorie:

• ryzyko rynkowe – ryzyko wahań wartości instrumentu finansowego ze względu na zmiany cen rynkowych;
• ryzyko walutowe – ryzyko dotyczące instrumentu finansowego i wahań jego wartości ze względu na zmiany kursów wymiany walut;
• ryzyko stopy procentowej – ryzyko wahań wartości instrumentu finansowego ze względu na zmiany rynkowych stóp procentowych;

Biznesowe ryzyko kredytowe w działalności gospodarczej

Ryzyko kredytowe w działalności gospodarczej dotyczy sytuacji w której jedna ze stron zawartej umowy dotyczącej danego instrumentu finansowego nie wypełni zawartego w umowie obowiązku powodując tym samym stratę finansową przez stronę poszkodowaną.

Biznesowe ryzyko płynności w działalności gospodarczej

Ryzyko płynności występuje w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo może napotkać na problemy w uzyskaniu zasobów finansowych na wypełnienie zobowiązań związanych z instrumentami finansowymi. Ryzyko płynności może być spowodowane brakiem bieżącej możliwości sprzedaży jednego ze składników aktywów finansowych za cenę zbliżoną do jego wartości godziwej.

Ryzyko przepływów środków pieniężnych w działalności gospodarczej

Ryzyko przepływów środków pieniężnych w działalności gospodarczej dotyczy możliwych wahań kwotowych dotyczących przyszłych przepływów środków pieniężnych związanych z pieniężnym instrumentem finansowym.

Biznesowe ryzyko strategiczne – definicja i przykłady

Ryzyko strategiczne to ryzyko mogące zagrozić strategii przedsiębiorstwa. Ten typ ryzyka wynika na przykład z błędnych decyzji dotyczących inwestycji, lokowania kapitału, nie realizowania założonej strategii, bądź realizowanie jej w nieprawidłowy sposób. Ryzykiem strategicznym są także nieprawidłowe reakcje na zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa. Ryzyko strategiczne jest w stanie pogrążyć całą firmę, aby je zminimalizować warto skorzystać z biznesowego doradztwa strategicznego.

Ryzyko biznesowe, a strategia biznesu i rozwój firmy

Strategia biznesu i rozwój firmy nieodłącznie wiążą się z podejmowaniem ryzyka w działalności gospodarczej. Rozwój przedsiębiorstwa w dzisiejszych czasach to przede wszystkim innowacyjność i jest to właściwy kierunek strategii rozwoju firmy. Ryzyko oczywiście bywa spore i zdarza się, że nawet dobry pomysł zawiedzie bo np. zostanie wdrożony w nieodpowiednim czasie, ale to nie powinno zniechęcać przedsiębiorcy do wdrażania innowacji i realizowania pomysłów. Rzadko bywa tak, że wszystkie wprowadzane innowacje i pomysły są strzałem w dziesiątkę, najlepiej o tym wiedzą to osoby, którym to się w końcu udało. Najważniejsza jest wytrwałość w dążeniu do rozwoju, a ryzyko biznesowe w tym aspekcie bywa konieczne na pewnym etapie niektórych przedsiębiorstw. Wprowadzanie innowacji warto zawsze poprzedzić badaniem rynku i potrzeb konsumentów.